Zdarza się, że towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaca odszkodowanie na podstawie części nieoryginalnych zwanych zamiennikami, które z reguły są dużo tańsze od części oryginalnych. Ubezpieczyciel może tak postąpić tylko jeżeli wyrazisz na to zgodę lub jeśli w pojeździe przed wypadkiem wykorzystane były także części alternatywne. W każdym innym przypadku zastosowanie ma art. 363 § 1 kodeksu cywilnego: naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Wynika z tego, że możesz domagać się wykorzystania oryginalnych części przy naprawie swojego samochodu.

Zakład Ubezpieczeń przy wyliczaniu odszkodowania może dojść do wniosku że skoro samochód był już eksploatowany od dawna, to jego części były w mniejszym lub większym stopniu zużyte. W związku z powyższym zaniża wysokość odszkodowania o tzw. amortyzację. W tym wypadku także jest to działanie bezprawne, ponieważ zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1980 r. (sygn. III CRN 223/80): przywrócenie rzeczy uszkodzonej do stanu poprzedniego polega na doprowadzeniu jej do stanu używalności w takim zakresie, jaki istniał przed wyrządzeniem szkody. Jeżeli do osiągnięcia tego celu konieczne jest użycie nowych elementów, to poniesione na nie wydatki wchodzą w skład kosztów naprawienia szkody przez przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego. W konsekwencji powyższe wydatki obciążają osobę odpowiedzialną za szkodę. 

Czy odszkodowanie powinieneś otrzymać w kwocie zawierającej VAT czy bez niego? Są jasne zasady, które mają podstawy w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2007 r. (sygn. akt III CZP 150/06), określającym, kiedy VAT powinien być wliczony w kwotę odszkodowania: odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu, ustalone według cen części zamiennych i usług, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług (VAT) w zakresie, w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku naliczonego. Zatem odszkodowanie zawierające podatek VAT przysługuje przede wszystkim podmiotom nieprowadzącym działalności gospodarczej, czyli osobom, które nie odprowadzają do urzędu skarbowego podatku VAT. Wynika to głównie z faktu, że podatek VAT ma wpływ na kształtowanie się ceny np. zakupionych części lub usługi naprawy w warsztacie. Czyli jeśli zakład ubezpieczeń nie wypłaci Ci odszkodowania łącznie z podatkiem, to jako osoba fizyczna będziesz musiał ten podatek usługodawcy zapłacić z własnej kieszeni. A zatem zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania regulującą zakres odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody wyrażoną w art. 361 § 2 k.c. poszkodowany winien otrzymać kwotę w pełni rekompensującą jego straty. Pomniejszenie odszkodowania o podatek VAT jest możliwe np. w przypadku firmy, ponieważ zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 22.04.1997 r. (sygn. akt III CZP 14/97) odszkodowanie za szkodę poniesioną przez podatnika podatku VAT na skutek zniszczenia rzeczy, ustalone według ceny rzeczy, nie obejmuje podatku VAT mieszczącego się w tej cenie, w zakresie, w jakim poszkodowany może obniżyć należny od niego podatek o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu rzeczy.  

Twoje auto po wypadku może być unieruchomione na dłuższy czas, a to oznacza problemy. Samochodem dojeżdżałeś do pracy, zawoziłeś dzieci do szkoły i jeszcze woziłeś mamę na zabiegi. Aby móc dalej żyć tak jak żyłeś, bierzesz samochód z wypożyczalni. Niestety ubezpieczyciele nie zawsze chcą refundować koszty samochodu zastępczego z ubezpieczenia OC sprawcy. Najczęstszy argument towarzystw jest taki, że osoby nieprowadzące działalności gospodarczej nie potrzebują aut zastępczych. Takie twierdzenie jest pozbawione podstaw prawnych. Czytaj także: Samochód zastępczy z OC sprawcy – 4 rzeczy, które powinieneś wiedzieć W wyroku z dnia 8 września 2004 r. (sygn. IV CK 672/03) Sąd Najwyższy podkreślił, że utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty najmu pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Zdaniem Sądu Najwyższego również przeznaczenie auta do kasacji nie przesądza o tym, iż ubezpieczony nie może wynająć pojazdu zamiennego. 

Aby określić wysokość odszkodowania w przypadku szkody częściowej lub całkowitej, należy znać wartość rynkową uszkodzonego samochodu. Kwotę tę określa zakład ubezpieczeń wypłacający odszkodowanie. Określenie wartości pojazdu odbywa się zazwyczaj w specjalistycznych systemach takich jak Eurotax, gdzie definiuje się szczegółowe cechy samochodu: marka, model, rok produkcji, wyposażenie itp. Zdarza się jednak, że jeśli operator wprowadzi niepełne (zbyt ogólne) dane , wartość samochodu brana pod uwagę przy kalkulacji szkody może być niższa niż powinna. Dlatego powinieneś przeanalizować wartość pojazdu określoną przez zakład ubezpieczeń. W razie wątpliwości możesz skorzystać z ekspertyzy niezależnego rzeczoznawcy. 

Jeśli po wypadku Twoje auto kwalifikuje się do naprawy, to naturalną koleją rzeczy jest oddanie go do wybranego przez Ciebie zakładu naprawczego. Tam mechanicy ocenią skalę zniszczeń, wskażą, co trzeba naprawić, ile będą kosztowały nowe części i ostatecznie ile będzie kosztowała ich praca. W zależności od renomy warsztatu, jego lokalizacji i wielu innych czynników koszty robocizny będą różne. I tu może się pojawić problem przy wycenie naprawy dokonywanej przez zakład ubezpieczeń, ponieważ koszty wyliczane przez ubezpieczycieli często są uśredniane, co z kolei zaniża cenę usług naprawczych. Takie postępowanie nie ma podstaw prawnych. Rzecznik Ubezpieczonych powołując się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2003 r. (sygn. III CZP 32/03) stwierdza, że nie można w tym kontekście mówić o cenach uśrednionych, lecz stosowanych w indywidualnej naprawie dokonywanej w wybranym przez poszkodowanego zakładzie naprawczym. Zakład ubezpieczeń, który najpierw zaakceptował zasadność i sposób dokonania naprawy, a potem uśrednia stawki za robociznę, tym samym kwestionuje prawo poszkodowanego do swobodnego wyboru zakładu naprawczego. 

W przypadku gdy Twój pojazd po wypadku nie nadaje się do dalszej jazdy, musisz zająć się jego transportem np. do zakładu naprawczego. W tym celu powinieneś zatrudnić odpowiednią firmę holowniczą, a koszt tej usługi powinien być doliczony do kwoty odszkodowania – zgodnie z art. 361 § 2 k.c, który mówi że naprawienie szkody obejmuje – w granicach normalnego związku przyczynowego – straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono. Pamiętaj jednak, że zasadność holowania będzie analizowana i jeśli zapłacisz 5 000 zł za holowanie auta z Gdyni do Krakowa tylko dlatego że chcesz naprawiać auto akurat w tym mieście, to możesz nie uzyskać refundacji. Równocześnie musisz pamiętać, że na Tobie jako poszkodowanym ciąży obowiązek dążenia do minimalizacji skutków szkody, co w praktyce oznacza, że powinieneś wybrać firmę, która oferuje konkurencyjne ceny. Zdarzają się przypadki, kiedy ubezpieczyciele odmawiają wypłaty odszkodowania za usługę holowania ze względu na jej zbyt wysoki koszt. W opinii radcy prawnego Aleksandra Daszewskiego z Biura Rzecznika Ubezpieczonych każdy przypadek zgłoszonego świadczenia powinien być rozpatrywany indywidualnie z uwzględnieniem lokalnych cen i stanu poszkodowanego. Trzeba bowiem pamiętać o przypadkach, gdzie poszkodowany jest w szoku powypadkowym i w związku z tym nie jest w stanie w sprawny i rozsądny sposób podejmować decyzji odnośnie wyboru holownika, czy też doznał szkody na osobie i został zabrany z miejsca zdarzenia do szpitala, a holowanie zleciła policja – w tego typu wypadkach zakład ubezpieczeń nie powinien w żaden sposób kwestionować kosztów za holowanie. 

Zapewne pamiętasz jak w czasach dzieciństwa ktoś oddawał uszkodzoną zabawkę i nadmieniał: „to już tak było”. W rolę nierzetelnego kolegi wciela się także niekiedy zakład ubezpieczeń, twierdząc że uszkodzenie, za które oczekujesz odszkodowania, nie miało związku ze zdarzeniem, które zgłaszasz, ale „było już wcześniej”. Oczywiście podobna sytuacja jest możliwa, ale jeśli sprawa dotyczy samochodu nowego i bezwypadkowego, to tego typu oświadczenia bywają krzywdzące. W takiej sytuacji może okazać się konieczne powołanie bezstronnego biegłego rzeczoznawcy, który rozstrzygnie, czy dane uszkodzenie ma związek z danym zdarzeniem drogowym. 

Jeżeli wypadek i związane z nim konsekwencje były bardzo dotkliwe dla Twojego pojazdu, może się okazać, że zakład ubezpieczeń stwierdzi tzw. szkodę całkowitą i z takiego tytułu rozliczy wypłatę odszkodowania. Ubezpieczyciele chętnie orzekają szkody całkowite, tłumacząc że np. naprawa jest nieopłacalna, bo przekracza 70% wartości pojazdu. Tego typu działania są nieuprawnione, ponieważ zgodnie z opinią Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2006 r. (sygn. akt III CZP 76/05) za nadmierne należy uznawać tylko te koszty naprawy, które przekraczają 100% wartości pojazdu sprzed szkody. Jeśli więc koszty naprawy Twojego pojazdu nie przekraczają jego wartości sprzed szkody, to możesz domagać się takiej kalkulacji, która uwzględni jego naprawienie, a nie oddanie na złom. 

„Bezwypadkowy” – to określenie, którego większość osób szuka w ofertach sprzedaży używanych samochodów. Abstrahując od tego, czy rzeczywiście auta wystawiane na aukcje są takie bezwypadkowe, za jakie przedstawiają je sprzedający, można powiedzieć jednoznacznie, że sam fakt uczestniczenia w poważnej kolizji może zmniejszyć wartość handlową samochodu, nawet jeśli auto zostało naprawione prawidłowo. Sąd Najwyższy 12 października 2001 r. (sygn. akt III CZP 57/01) podjął uchwałę następującej treści: Odszkodowanie za uszkodzenie samochodu może obejmować oprócz kosztów jego naprawy także zapłatę sumy pieniężnej, odpowiadającej różnicy między wartością tego samochodu przed uszkodzeniem i po naprawie.